ระคายคอ มีสาเหตุจากอะไร ดูแลอย่างไร
บ่อยครั้งที่ประสบปัญหาระคายคอ คอแห้ง จนทำให้ไอถี่หรือต้องกระแอมอยู่บ่อยครั้งเพื่อช่วยลดอาการระคายคอ โดยปัญหาระคายคอ คอแห้ง คันคอที่เกิดขึ้นภายในลำคอเหล่านี้มีความคล้ายคลึงกันกับอาการคัน ผื่นคันที่บริเวณผิวหนังตามร่างกายแต่โชคร้ายที่เราไม่สามารถรักษาได้ด้วยการใช้ยาทาเหมือนอาการที่ผิวหนัง และยิ่งหากปล่อยให้ปัญหาระคายคอ คันคอเอาไว้นานวันก็อาจทำให้เกิดภาวะข้างเคียงอื่นๆ ตามมาทั้งอาการคออักเสบบวมแดง มีเสมหะข้นเหนียวหรืออาการเจ็บคอชนิดเรื้อรังที่จัดการได้ยากจนส่งผลกระทบต่อการใช้ชีวิตประจำวัน เมื่อมีอาการระคายคอ ไอ คอแห้ง หรือมีเสมหะจึงควรรีบหาสาเหตุที่ถูกต้องเพื่อการรักษาได้อย่างทันท่วงที
สาเหตุ อาการระคายคอเกิดจากอะไร ?
อาการคันคอ ระคายคอ คอแห้ง อาจเกิดขึ้นได้จากหลายสาเหตุ ได้แก่
- อาการแพ้หรือโรคภูมิแพ้ เป็นสาเหตุที่ทำให้เกิดอาการคันคอ ระคายคอ ที่พบได้บ่อย โดยอาการแพ้จะมีความรุนแรงมากขึ้นเมื่อร่างกายได้รับสารก่อภูมิแพ้ เช่น ขนสัตว์ เชื้อรา ฝุ่น ควัน ละอองเกสรดอกไม้ การเปลี่ยนแปลงของสภาพอากาศรวมไปจนถึงอาการแพ้อาหาร เครื่องดื่มและยารักษาโรคบางชนิด ซึ่งอาการแพ้หรืออาการภูมิแพ้จะมีตั้งแต่อาการที่ไม่รุนแรงไปจนถึงรุนแรงมากโดยอาการระคายคอ คันคอจะเป็นกลุ่มอาการที่ไม่รุนแรงแต่จะก่อให้เกิดความรำคาญเพราะทำให้รู้สึกคันคอ คอแห้ง กลืนน้ำลายและกลืนอาหารได้ลำบาก
- การสูดมลพิษที่อยู่ในอากาศ เช่น การสูดดมเอาสารเคมี ยาฆ่าแมลง ผลิตภัณฑ์ทำความสะอาด บุหรี่ ฝุ่น ควัน PM 2.5 ฯลฯ เป็นระยะเวลาติดต่อกันก็จะทำให้รู้สึกระคายคอ คันคอ แสบคอแสบจมูก มีอาการไอแห้งหรือในบางรายอาจมีอาการจาม มีน้ำมูกสีใสร่วมด้วย
- อาการระคายคอ คันคอ จากการติดเชื้อ ที่เกิดจากการติดเชื้อไวรัสและแบคทีเรียโดยในระยะแรกผู้ป่วยจะเริ่มต้นจากมีอาการคันคอ ระคายคอ หลังจากนั้นจึงเริ่มมีอาการเจ็บคอตามมาในภายหลังและมีอาการข้างเคียงอื่นๆ เช่น มีน้ำมูกไหล ไอ จาม มีไข้สูง ปวดศีรษะ รู้สึกปวดเมื่อยตามเนื้อตัว ปวดตามไขข้อกระดูก อ่อนเพลียและเบื่ออาหาร
- เกิดจากไซนัสอักเสบ เป็นอาการอักเสบหรือติดเชื้อของเยื่อบุจมูกและไซนัสซึ่งเกิดจากการติดเชื้อไวรัส แบคทีเรียหรือเชื้อรา โดยในระยะเริ่มต้นผู้ป่วยจะมีเสมหะ คัดจมูกและมีน้ำมูกสีเขียว มีอาการปวดหน่วงๆ ที่บริเวณหน้าผาก หัวตาและโหนกแก้ม รวมถึงมีอาการคันคอ ระคายคอเนื่องจากมีเสมหะไหลลงมาที่บริเวณลำคอโดยจะเป็นมากขึ้นในช่วงเวลาเข้านอน
- เกิดจากการใช้เสียงมากเกินไป เมื่อไหร่ก็ตามที่ต้องใช้เสียงเยอะมากเป็นพิเศษ ใช้เสียงผิดวิธีอาจส่งผลให้เกิดอาการระคายคอ คันคอ คอแห้งได้โดยง่าย เนื่องจากกล่องเสียงและสายเสียงถูกใช้งานอย่างหนักจนเกิดอาการระคายเคือง คอแห้ง เสียงแหบและพูดไม่มีเสียง
มีอาการคันคอ ระคายคอ ควรทำอย่างไร ?
เมื่อเริ่มรู้สึกว่ามีอาการคันคอ ไอแห้งๆ เจ็บคอ ระคายคอหรือไอแบบมีเสมหะร่วมด้วย ควรหมั่นสังเกตอาการของตนเองว่าอาการเหล่านี้เกิดขึ้นจากสาเหตุใด และเมื่อรู้ถึงสาเหตุที่แน่ชัดสิ่งถัดไปที่ควรรีบลงมือปฏิบัติ คือ การมองหาวิธีช่วยบรรเทาและรักษาอาการคันคอ ระคายคอให้ดีขึ้นอย่างเหมาะสม โดยมีข้อควรปฏิบัติเมื่อมีอาการคันคอ ระคายคอ ดังนี้
- ดื่มน้ำสะอาดเพิ่มขึ้น อาจดื่มน้ำที่อุณหภูมิห้องหรือหมั่นจิบน้ำอุ่นบ่อยๆ น้ำสะอาดจะช่วยเพิ่มความชุ่มชื้นภายในลำคอ ทำให้รู้สึกคันคอ ระคายคอได้น้อยลง นอกไปจากนี้น้ำยังมีบทบาทสำคัญต่อการซ่อมแซมและฟื้นฟูร่างกายในช่วงที่มีอาการระคายคอที่เกิดจากการติดเชื้อได้เป็นอย่างดี
- สร้างสภาพแวดล้อมให้มีความเหมาะสม สำหรับผู้ที่มีอาการระคายคอ คันคอ คอแห้ง ที่เกิดขึ้นจากโรคภูมิแพ้ทางเดินหายใจควรอยู่ในที่ที่อากาศถ่ายเทได้สะดวกและไม่แออัด หลีกเลี่ยงการเดินทางไปในสถานที่ที่มีผลพิษ ฝุ่น ควันและมลพิษต่างๆ นอกจากนี้ควรดูแลทำความสะอาดภายในที่พักให้สะอาด ปราศจากฝุ่นละอองหรือเศษผงต่างๆ เพื่อช่วยป้องกันอาการแพ้
- สวมใส่หน้ากากอนามัยทุกครั้งที่ออกจากบ้าน เพื่อป้องกันปัจจัยกระตุ้นอาการแพ้ โรคภูมิแพ้ต่างๆ ที่พบเจอในอากาศ เช่น ฝุ่น ควัน สารเคมี สารพิษในอากาศ ขนสัตว์ หรือละอองเกสรดอกไม้
- หมั่นกลั้วคอหลังทานอาหารหรือเมื่อรู้สึกคัน ระคายคอ โดยใช้เกลือป่น 1 ช้อนชาผสมเข้ากับน้ำอุ่นหรือน้ำที่อุณหภูมิห้องประมาณ 1 แก้วและใช้กลั้วคอหลังมื้ออาหารหรือเมื่อรู้สึกคันคอ ระคายคอ น้ำเกลือมีคุณสมบัติช่วยลดเชื้อโรคภายในลำคอและสร้างเกราะป้องกันเนื้อเยื่อภายในลำคอ ช่วยทำให้คอชุ่มชื้นและรู้สึกสบายคอ
- เลือกรับประทานอาหารอย่างเหมาะสม ในช่วงที่มีอาการระคายคอ คอแห้งมากเป็นพิเศษควรเลือกทานอาหารรสอ่อนๆ เนื้อนิ่ม เช่น โจ๊ก ข้าวต้ม แกงจืด ซุปต่างๆ หลีกเลี่ยงอาหารที่มีรสจัด อาการประเภททอด อาหารที่มีไขมันสูงที่อาจทำให้เกิดอาการไอ ระคายคอได้มากขึ้น
- งดใช้เสียงมากเกินจำเป็น ควรงดตะโกน ตะเบ็งหรืองดใช้เสียงดังๆ ไปจนกว่าอาการระคายคอ ไอ แสบคอ จะหายเป็นปกติ
- งดสูบบุหรี่ งดดื่มเครื่องดื่มทุกชนิดที่มีส่วนผสมของแอลกอฮอล์ เพื่อป้องกันไม่ให้อาการระคายคอ คันคอ คอแห้งทวีความรุนแรงมากยิ่งขึ้นจนรักษาได้ยาก
- ฉีดสเปรย์บรรเทาอาการเจ็บคอ คันคอ ระคายคอ โดยควรเลือกใช้สเปรย์พ่นคอที่มีส่วนผสมจากธรรมชาติและสามารถออกฤทธิ์ช่วยลดการอักเสบ เจ็บคอ ระคายคอได้อย่างตรงจุด เช่น สารสกัดสแตนดาร์ดไดซ์โพรโพลิส น้ำผึ้ง เทอร์มินาเลีย ชีบูล่า (สมอไทย) ฯลฯ
- หากเกิดอาการคันคอ ระคายคอ จากไข้หวัด ไซนัสอักเสบ หรือเกิดจากภาวะกรดไหลย้อน ให้รับประทานยารักษาตามอาการของโรคหรืออาจใช้ยาพ่นจมูกที่สามารถหาซื้อได้ตามร้านขายยาทั่วไป
วิธีเหล่านี้มีส่วนช่วยบรรเทาอาการไอ ระคายคอ คันคอ ให้ดีขึ้นได้ตามลำดับ แต่อย่างไรก็ตามหากลองทำตามแล้วพบว่าอาการระคายคอ คอแห้ง เจ็บคอ ไม่ทุเลาลงภายใน 2 สัปดาห์หรือมีอาการอื่นๆ ในระดับที่มีความรุนแรง เช่น หายใจมีเสียงหวีด หายใจได้ไม่เต็มอิ่มและอ่อนเพลีย มีผื่นลมพิษขึ้นตามผิวหนังหรือรู้สึกปวดศีรษะอย่างรุนแรงและอาเจียน ควรเข้าปรึกษาแพทย์ผู้เชี่ยวชาญทันที
วิธีบรรเทาอาการเจ็บคอ ระคายคอ กินยาอะไร ?
วิธีบรรเทาอาการระคายคอ คอแห้ง คันคอ ด้วยการใช้ยามีความแตกต่างกันไปขึ้นอยู่กับสาเหตุ ไม่ว่าจะเป็นอาการระคายคอ คันคอ คอแห้งที่เกิดจากการติดเชื้อ การใช้เสียงมากเกินจำเป็น การรับประทานอาหารที่ไม่เหมาะสมตลอดไปจนถึงอาการระคายคอ คันที่เกิดจากอาการแพ้หรือโรคภูมิแพ้ทางเดินหายใจ โดยมีตัวยาที่ช่วยบรรเทาอาการระคายคอ คันคอให้ดีขึ้นได้ ดังนี้
- ยาแก้ปวดและลดอักเสบ เช่น ไอบูโพรเฟน (Ibuprofen) สามารถช่วยลดอาการเจ็บคอ ระคายคอและลดไข้
- ยาแก้แพ้ ในกลุ่มที่มีอาการระคายคอ คันคอ ที่เกิดจากอาการแพ้หรือโรคภูมิแพ้ เภสัชกรหรือแพทย์จ่ายยาแก้แพ้เพื่อช่วยบรรเทาอาการให้ดีขึ้น
- ยาอมแก้เจ็บคอ ที่มีส่วนผสมที่ช่วยฆ่าเชื้อและลดการอักเสบและสาเหตุของอาการเจ็บคอ เช่น เม็ดอมที่มีสแตนดาร์ดไดซ์โพรโพลิส (Standardized Propoliz Extract)ที่บรรเทาอาการเจ็บคอ ระคายคอ ให้ลำคอกลับมาชุ่มชื้น
- สเปรย์แก้เจ็บคอ ที่ช่วยฆ่าเชื้อไวรัสและแบคทีเรียสาเหตุอาการเจ็บคอ รวมทั้งลดอักเสบภายในลำคอ จึงช่วยบรรเทาอาการเจ็บคอ ระคายเคืองภายในช่องปากและลำคอในระยะเริ่มต้นได้ สามารถใช้ฉีดพ่นภายในลำคอได้เมื่อมีอาการระคายคอ
จุดสำคัญของการใช้ยาเพื่อรักษาอาการระคายคอ คันคอ ให้ดีขึ้นคือ ควรใช้ยาให้เหมาะสมกับสาเหตุของอาการ โดยทางที่ดีที่สุดควรปรึกษาเภสัชกรหรือแพทย์เพื่อวินิจฉัยหาสาเหตุของโรคและใช้ยาได้อย่างเหมาะสม
สรุป
อาการระคายคอ คันคอ เกิดขึ้นได้จากหลายสาเหตุไม่ว่าจะเป็นอาการระคายเคืองในลำคอที่เกิดจากการติดเชื้อไวรัสและแบคทีเรีย ไซนัสอักเสบ การระคายคอที่เกิดจากโรคภูมิแพ้ทางเดินหายใจที่ได้รับปัจจัยกระตุ้นต่างๆ และการใช้เสียงมากผิดวิธี ถึงแม้ว่าอาการระคายคอ คันคอ อาจไม่ใช่สัญญาณความผิดปกติภายในลำคอที่ร้ายแรงเสมอไป แต่ถึงอย่างไรก็ตามเราก็ควรหมั่นสังเกตสุขภาพร่างกายของตนเองอย่างสม่ำเสมอ โดยเฉพาะในช่วงที่เริ่มรู้สึกเจ็บคอ ระคายคอ คันคอจนเริ่มไอหรือกระแอมบ่อยๆ เพื่อให้ทราบสาเหตุของอาการและสามารถดูแลตนเองในขั้นต้นรวมไปจนถึงการเลือกใช้ยาเพื่อรักษาอาการระคายคอ คันคอ ได้อย่างตรงจุด ช่วยให้ลำคอของคุณกลับมาชุ่มชื้นสุขภาพดีและใช้ชีวิตประจำวันได้อย่างสดใส
FAQs
ทำยังไงให้หายระคายคอ?
- ดื่มน้ำอุ่นหรือน้ำอุณหภูมิปกติให้มากขึ้น เพื่อช่วยเติมความชุ่มชื้น ลดการระคายคอ เจ็บคอ
- ฉีดสเปรย์แก้เจ็บคอเพื่อบรรเทาอาการเจ็บคอ คันคอ ระคายคอ
- ใช้ยาอมแก้เจ็บคอ เม็ดอมที่ช่วยเพิ่มความชุ่มชื้น ลดอาการอักเสบและระคายเคืองภายในลำคอ
กลั้วคอด้วยน้ำเกลือวันละ 2-3 ครั้งหลังมื้ออาหารหรือเมื่อมีอาการระคายคอ คันคอ
คอแห้งกินอะไรถึงจะหาย?
เมื่อมีอาการคอแห้ง แสบคอ ควรทานอาหารและเครื่องดื่มที่ช่วยเพิ่มความชุ่มชื้นให้ลำคอ ได้แก่ น้ำอุ่น น้ำสะอาด ยาอมแก้เจ็บคอ สเปรย์แก้เจ็บคอ น้ำสมุนไพร น้ำผึ้งมะนาว ฯลฯ
คออักเสบ กี่วันหาย?
อาการคออักเสบจะเริ่มทุเลาลงและดีขึ้นเรื่อยๆ ภายในระยะเวลาประมาณ 6-7 วัน
